İçindekiler
Yumurtalık Kisti Nedir?
Over kisti de denen bu durum, yumurtalıktan kaynaklanan içi sıvı ile dolu bir kesedir. Bir kadında yumurtalık kisti tespit edildiğinde, kanser korkusu nedeniyle anlaşılabilir bir kaygıya yol açar ancak bu kistlerin büyük çoğunluğu iyi huyludur. Hastalarda sıklıkla vajinal muayene ve ultrasonografi ile tespit edilmiş bir kist olduğunda karşılaştığımız ilk sorulardan biri bunun ne kisti olduğu, bir diğeri ise tehlikeli olup olmadığıdır. Bu soruların cevabı sıklıkla hemen verilemez.
Yumurtalık Kisti Neden Oluşur?
Yumurtalıkta kist oluşumu; üretkenlik çağında (kadının adet görebildiği yaşlar) büyük oranda fonksiyoneldir yani adet döngüsü sırasında yumurtalıkların yumurta üretmek için oluşturduğu foliküllerin (yumurtayı içeren ufak kistler) çatlayıp içlerinden yumurtalarını atamayıp büyümesi ile ortaya çıkarlar ve kendiliklerinden veya kullanılacak bazı ilaçlar ile birkaç adet döngüsünde kaybolurlar. Dolayısıyla ultrason ile basit görünümlü bir kist gördüğümüzde hemen endişe etmeyiz ve takibe alırız. Ancak takip döneminde kaybolması durumunda bunun bir fonksiyonel kist olduğunu söyleyebiliriz. Kaybolmayan, takiplerde büyüyen veya kompleks yapıdaki kistlerin ise ne kisti olduğunu ancak yapılacak cerrahi işlemin ardından patolojik inceleme sonrası söyleyebiliriz.
Üretkenlik çağı dışında ise (puberte öncesi veya menopoz sonrası) görülen kistler ise sıklıkla daha yakından takip edilir ve operasyon ihtimali daha yüksektir.
Yumurtalık Kisti Belirtileri
Yumurtalık Kisti olan hastaların çoğu asemptomatiktir (belirtisiz) ve çoğunlukla rutin vajinal muayene ve ultrason sırasında saptanır. Bir kısmında ise bazı belirti ve bulgular mevcuttur ki bunlar oldukça değişkendir. Bunlar kasık ağrısı , ilişki esnasında ağrı, kist büyük ve bası yapıyorsa önde sık idrar, idrar varmış hissi ; arkada ise büyük abdest varmış hissi, adet düzensizliği veya anormal vajinal kanama olabilir. Kistlerin torsiyonu (kendi etrafında dönerek dolaşımının bozulması) veya rüptürü (kist içeriğinin boşalması ve karın içine kanama) ani, keskin ve şiddetli bir ağrı yapar ve acil değerlendirme ve ameliyat gerektirebilir. Endometriomalarda (çikolata kistleri) ise en sık bulgu ağrılı ve yoğun adet kanaması ve ağrılı ilişkidir.
Yumurtalık Kisti Tanısı
Over kistlerinin kesin tanısı histolojik inceleme ile yanı kistin çıkarılıp patolog tarafından incelenmesi sonucu konulur. Ancak bir kist tespit edildiğinde hemen ameliyat kararı verilmez.
Neoplastik over kistleri , overdeki hücrelerin uygunsuz aşırı büyümeleri ile oluşur ve iyi huylu veya kötü huylu olabilirler. Kötü huylu tümörler overin her hücre tipinden kaynaklanabilir ve en sık yüzey epitelinden gelişirler. Yüzey epitelinden gelişen iyi huylu tümörler ise seröz ve musinöz kistadenomlardır. Overin diğer hücre tiplerinden ise granülosa hücreli tümör ve germ hücreli tümörler kaynaklanbilirve bunlar da kistik yapılar içerirler.
Teratomalar, overin embriyonik gem tabakalarının her üçüne de ait hücreler içeren bir germ hücreli tümör formudur ve içinde yağ, kıl, kemik, diş gibi yapılar içerebilirler.
Yumurtalık Kisti Gelişiminde Risk Faktörleri
- İnfertilte tedavileri: yumurtlamayı uyarmak için kullanılan ilaçlar fonksiyonel kistlere veya ovaryan hiperstimulasyon sendromuna yol açabilir.
- Meme kanseri tedavisinde kullanılan Tamoksifen yine benign fonksiyonel kistler yol açabilir.
- Hipotiroidizm ovaryan kist büyümesini tetikleyebilir.
- Gebelikte, gebelik hormonlarına bağlı kistler gelişebilir.
- Anneye ait hormonlar, fetusta veya yenidoğanda over kistlerine yol açabilir.
- Sigara içimi , fonksiyonel over kisti gelişimini kolaylaştırabilir.
- Tüp ligasyonu (tüplerin bağlanması= da fonksiyonel over kisti gelişiminde etkisi olabilmektedir.
Yumurtalık Kanseri Gelişimindeki Risk Faktörleri
- Aile hikayesi
- İleri yaş
- Beyaz ırk
- İnfertilite
- Doğum yapmamış olmak
- Meme kanseri hikayesi
- BRCA gen mutasyonlarıdır.
Yumurtalık Kisti Nasıl Takip Edilir?
Basit over kistlerinde doğum kontrol hapları ile kısa süreli tedavi başlangıç yaklaşımıdır. Ancak bu sürede kistin kaybolmamış olması onun fonksiyonel kist olmadığını düşündürür ve ileri araştırma gerekir. Potmenapozal kadınlarda ise 5cm’e kadar olan basit over kistleri Ca12-5 değerleri normal olmak kaydıyla yakın aralıklar ile takip edilebilir ancak daha büyük kistlerde cerrahi önerilmelidir.
Premenapozal kadınlarda, Ca12-5 değerleri normal olan 8cm. den küçük asemptomatik kistler tekralayan ultrasonlar ile takip 8-12 hafta kadar edilebilir.
Aşağıdaki videoda Op. Dr. Burcu Özmen Demirkaya, “Rutin Jinekolojik Gözlem” hakkında bilgiler veriyor.
