Uyku Arkadaşı Nedir?
Uyku arkadaşı konusu çok merak ediliyor ve bana da sıkça soruluyor. En başta söyleyebilirim ki, bu konunun çok önemli zannedilmesi popüler kültürün, sosyal medyanın sonucu.
Uyku arkadaşı nedir diye baktığımızda, bebeğin/çocuğun duygusal bağ kurduğu, sevdiği ve uyurken yanına almak isteyebilceği her hangi bir oyuncak olabilir. Çocuk bunu isteyebilir veya istemeyebilir, bu onun tercihidir. Çocuklar bu oyuncak seçimini genelde yumuşak bir hayvan figüründen veya bir bebekten yana yaparlar. Ancak zaman zaman çok sevdikleri bir arabanın veya uçağın bile uyku arkadaşı olduğunu görebiliriz. Duygusal gelişimi takiben 1 yaşından sonra bu seçimleri daha belirgin olur. Çocuk aylar boyunca tek bir uyku arkadaşı ile uyumak isteyebileceği gibi, bazen de her gün farklı oyuncağı uyurken yanına almak isteyebilir.
Uyku Arkadaşı Gerekli mi?
Popüler kültürde yer alanın tersine, bebeği uyku arkadaşına alıştırmak, uykuları bu oyuncak ile uyutmak gibi zorunluluklar yoktur. Çocuğun da buna ihtiyacı yoktur. Ancak oldukça sık karşımıza çıkan uyku eğitimlerinde uyku öncesinde ve sırasında çocuğun ihtiyacı olan güven, sakinleşme, yakınlık ve şefkat hislerini az veya çok, odada veya odada olmadan ebeveyn doğal ilişki akışında vermediğinden “uyku arkadaşı ihtiyacı/gerekliliği” tabir-i caiz ise yapay bir şekilde ortaya çıkar.
Uyku eğitimlerinin bebek ve çocuk gelişimi açısından neden ihmal olduğunu, bebeğin bu süreçte ne yaşadığını ve uyku eğitimi vermeden uykuların nasıl düzenlenebileceğini yine Doktor Amcam sitesinde yer alan “Uyku Eğitimi: Doğru Bilinen Yanlışlar” makalemde bulabilirsiniz. En yumuşağıdan en sertine bu uyku eğitimi süreçlerinde bebeğin/çocuğun en doğal ihtiyacı olan sakinleştirilme desteğinden yoksun kalan çocuk, tanıdığı ve sevdiği bu oyuncağından güven alır. Yani uyku eğitimi sürecinde, ebeveynin duygusal desteğinin yokluğunda güvensiz hisseden çocuk bu oyuncağa daha çok bağlanır. Kimi zaman da bu oyuncak olmadan uyuyamayan, bu bağlanmanın bir bağımlılık halini aldığı durumlarla karşı karşıya kalırız.
Uyku arkadaşı mecbur değil
Sonuç olarak, uyku arkadaşı gerekli değildir. Ebeveynin uyku süreçlerinde bebeğin/çocuğun sakinleşme ve güven duygusu ile uykuya geçme ihtiyacını karşıladığı durumlarda zaten gerekli duygusal destek ebeveynden gelir. Göz, ten teması, ses teması, ebeveynin duruşundaki beden dili sinyalleri ile bebek sakinleşir. Bilimsel olarak da, ilişki alarak sakinleşen bebeklerin ileride daha kolay kendilerini sakinleştirebildikleri kanıtlanmıştır.
Ancak çocuk kendi bir oyuncağını çok sever, bağ kurar ve uykuya onunla gitmek isterse, elbette yanına alabilir. Bunda da hiçbir sakınca yoktur. Bu oyuncak olmadığında çocuk eksik hissetmez, böyle bir oyuncağı tercih etmesi de bize tek başına bir sorun olduğunu anlatmaz. Bu konuda ebeveynlerinin dikkat etmesi gereken tek konu, bu oyuncağın uyku güvenliği veya uyaran olma açısından zararlı bir nesne olmaması konusunda pozitif bir sınır koymayı korumalarıdır. Sivri kenarları olan, ses veya ışık çıkaran, ince çıkıntıları olan gibi uyku esnasında çocuğa zarar verebilecek veya uykusunu bölebilecek unsurlara sahip oyuncakların uyku arkadaşı olmamasına dikkat vermeliyiz. Böyle bir durumda da “Bu oyuncağını çok sevdiğini biliyorum, ancak ses çıkartıyor ve uyurken seni rahatsız edebilir. İstersen onu baş ucuna koyalım, sana yakın kalsın ancak sarılmak için başka bir oyuncak seçelim” gibi anlayan, empati kuran, orta yolu bulan bir yönlendirme yerinde olacaktır.
Aşağıdaki videolarda Uzm. Dr. Erdem Uzunoğlu, “Yenidoğan Bebek Bakımı” hakkında bilgiler veriyor.
