Gebelikte anne ile baba arasında kan uyuşmazlığı mevcut ise kan uyuşmazlığı iğnesi kullanımı gerekebilir. Kan uyuşmazlığı iğnesinin tıbbi adı AntiRh, AntiD Immunglobulin olarak bilinir. Kan Uyuşmazlığından dolayı anne ile bebek arasında oluşacak etkileşimi önlemek amaçlı kullanılır.
Henüz antikor geliştirmemiş bir gebeye kan uyuşmazlığı iğnesi yaparak annede antikor gelişimi ve bebekte etkileşim engellenebilir. Hemen hemen tüm vakalarda başarılıdır.
Kan Uyuşmazlığı İğnesi Nasıl Yapılır?
Genellikle kas içine kalçadan uygulanmakla beraber damar içine uygulanan formları da mevcuttur. Üretim yılı olan 1968 senesinden sonra yaygın olarak kullanılmakta ve anne ile bebekte kan uyuşmazlığına (Rh Uyuşmazlığı) bağlı olarak gelişecek hastalıklar önlenmektedir.
Kan Uyuşmazlığı Nedir?
Kan Uyuşmazlığı, anne kan grubu Rh negatif baba kan grubu ise Rh pozitif olduğu durumlarda gelişip bebekte kan uyuşmazlığından kaynaklanan etkileşme ihtimali artmaktadır. Kan Uyuşmazlığından dolayı bebekte etkileşim olması sıklıkla ilk gebeliklerde görülmez. Çünkü ilk gebelikte plasenta bariyeri nedeniyle anne ile bebeğin kanları birbirine karışmaz, bebek kanının anneye geçişi doğum esnasında gerçekleşir. Ayrıca bebek kan grubu Rh negatif ise de etkileşim olmaz. Bebek kan grubu Rh pozitif ise kan uyuşmazlığından dolayı bebekte etkileşim olabilir.
Kan Uyuşmazlığı İğnesinin (AntiD Immunglobulin) etki mekanizması, bebekten anneye geçebilecek Rh pozitif kan hücrelerine bağlanarak anneye geçişlerini engellemek ile olur. Bebeğe ait Rh pozitif kan hücreleri anneye geçiş yapar ise anne tanımadığı bu yabancı hücrelere karşı antikor oluşturur. Bu antikorlar ise bebeğin kan hücrelerini parçalayarak hafiften ağıra bazı sorunlara neden olacaktır. Bu sorunlar anemi, kalp yetmezliği, vücut boşluklarında sıvı birikimesi, beyin hasarı ve fetal ölüm şeklinde ortaya çıkabilir.
Kan Uyuşmazlığından kaynaklanan bu kötü sonuçları önlemenin tek yolu kan uyuşmazlığı iğnesini yaptırmaktır. Gebelikte anne ile bebeğin kanları birbirine karışmasa da nadiren bebekten plasenta yolu ile az kanamada geçip anneyi immunize edebilir. Bu nedenle kan uyuşmazlığı iğnesi gebeliğin 28. haftasında koruma amaçlı olarak; bebek kan grubu Rh pozitif ise de doğumdan sonraki ilk 72 saat içinde olmak üzere anneye yapılır. Bebeğe hiçbir zaman yapılmaz. Bebek doğunca Rh pozitif ise kan uyuşmazlığı iğnesi anneye yapılır. Ancak gebelikte de yapılabilir. Gebelikte geçirilen kanama, düşük, kürtaj, anne karnına darbe, koryon villus biopsisi, kordosentez, amniosentez gibi cerrahi girişimler sonrasında, dış gebelikte, plasentanın önde olması veya erken ayrılması durumunda da yapılmalıdır. Gebelikteki kanama 12 haftadan uzun sürer ise 2. kez yapılmalıdır.
Kan Uyuşmazlığı İğnesi Kimlere Yapılabilir?
İlk uygulamadan önce indirekt coombs testi yapılarak anne ile bebek arasında etkileşim olup olmadığı araştırılmalıdır. Etkileşim var ise diğer bir deyişle indirekt coombs testi pozitif ise yapılmaz. Etkileşim yoksa yani indirekt coombs testi negatif ise yapılır. Doğumdan sonra ise bebek kan grubuna bakılır ve bebek Rh pozitif ise anneye kan uyuşmazlığı iğnesi yapılır. Bebek Rh negatif ise yapılmaz; çünkü kan uyuşmazlığına bağlı etkileşim sadece bebek Rh pozitif, anne Rh negatif ise gerçekleşir. Kan uyuşmazlığı iğnesi doğumdan sonra ilk 72 saatte yapılır ise koruyuculuk en iyidir. Ancak iğnenin temini gecikirse doğum sonrası 2-4 hafta sonrasına kadar da yapılması mümkündür. İğne her gebelikte tekrarlanmalıdır. Yan etkileri hafif ateş ve enjeksiyon yerinde ağrı olup kendiliğinden geçer. Antikor gelişmiş annede bu iğneyi yapmanın bir faydası yoktur. Bu iğne değişik doz ve isimlerde satılmaktadır.
Aşağıdaki videolarda Prof. Dr. Memnune Apak, “Prenatal Tanı ve Genetik Testler” hakkında bilgiler veriyor.